Στην αλλιώτικη Κίνα, στο Πεκίνο, υπάρχει η «πύλη της αιώνιας ηρεμίας» (στα κινέζικα τιέν αν μεν, η μεγάλη πλατεία, που έγινε γνωστή από τις κινητοποιήσεις των φοιτητών). Στην ελληνική πραγματικότητα σε σημείο ετήσιας εκτόνωσης των αγροτών μοιάζει ότι μετατρέπονται τα μεγάλα σταυροδρόμια των οδικών αξόνων, που απέκτησαν τοπωνύμια από τις κινητοποιήσεις των αγροτών. Με μια περίεργη «λογική» μια μειοψηφία επαγγελματιών αντιδρά στα «αδιέξοδά» της (που τα δημιουργεί η ίδια, ή της τα επιβάλλει το σύνολο των επαγγελματιών του κλάδου ή άλλοι) με το να «στραγγαλίζει» το σύνολο της κοινωνίας.
Διότι οι οδικές αρτηρίες είναι ότι ακριβώς οι αρτηρίες στο σώμα μας. Μεταφέρουν το οξυγόνο της ζωής σε όλα τα μέρη για να ζήσουν, μεταφέρουν ενέργεια σε όλα τα μέρη για να ζήσουν, μεταφέρουν θρεπτικά στοιχεία σε όλα τα μέρη για να ζήσουν, μεταφέρουν «οικοδομικά» υλικά σε όλα τα κύτταρα του σώματος για να συντηρήσουν τις βλάβες της ζωής, απομακρύνουν ότι δεν χρειάζεται για να ζήσουν. Εάν κλείσουν οι αρτηρίες του σώματος, εάν υπάρξει έμφραγμα ή δόλιος στραγγαλισμός, πεθαίνει όλο το σώμα.
Σε άλλες κοινωνίες με διαφορετικά πρότυπα ζωής και πολιτισμού, ίσως η απελπισία ή η «θρησκευτική» θυσία να οδηγεί σε αυτοκτονικές μορφές, αλλά ακόμα και τότε, εκεί, αυτοκτονεί και ο ίδιος ο δράστης, δεν «σκοτώνει» απλά τους άλλους, εκ του «ασφαλούς». Αν δημοκρατία είναι η σύνθεση όλων των προτάσεων και όχι μόνο μια μορφή «δικτατορίας» της πλειοψηφίας, μόνο στην ελληνική σημερινή πραγματικότητα φαίνεται ότι καταφέραμε να δημιουργήσουμε «υβρίδια» μορφών δημοκρατίας, όπου οργανωμένες μειοψηφίες καταφέρνουν να διοικούν ή έστω να διαμορφώνουν καταστάσεις, και μάλιστα με όλο και μεγαλύτερη αλαζονεία και συμπεριφορά κατάκτησης τροπαίου (διορισμοί συγγενών και φίλων, ή ακόμα και πελατειακών σχέσεων… ή απλά οχλοκρατικές επικρατήσεις βροντόφωνων και οργανωμένων).
Η απλή αριθμητική φαίνεται ότι καταντάει να είναι ξένη προς κάθε σημερινή λογική. Αν η πλειοψηφία ενός συνόλου είναι αυτή που πρέπει να υλοποιεί τις αποφάσεις που από κοινού όλοι πρέπει να συνθέτουν, η σημερινές κινήσεις βάζουν μπουρλότο στην λογική ενός σκεπτόμενου πολίτη.
Ερωτήματα της μορφής: «Πόσοι αγρότες αποτελούν το σύνολο;», «Πόσοι παραγωγοί αγροτικών προϊόντων είναι το σύνολο του αγροτικού κλάδου;», «Πόσα είναι το σύνολο των τρακτέρ στην Ελλάδα ή έστω σε μια περιοχή;», «Τι σημαίνει εκφράζω ένα χώρο, τομέα;», «Πώς εκφράζεται ένας τομέας;», «Ποιος είναι ο ρόλος ή η βαρύτητα ενός τομέα στο σύνολο της κοινωνίας;», «Έχει λογική να προσπαθώ να επιστήσω την προσοχή του συνόλου της κοινωνίας, ενώ εγώ υποστηρίζω με τις πράξεις μου άλλες-διαφορετικές κοινωνίες;» αιωρούνται και έρχονται στο νου βασανιστικά, ιδιαίτερα σε περιόδους κοινωνικών εντάσεων.
Ακόμα και αν υπάρχουν προβλήματα, ο σκοπός ΔΕΝ αγιάζει τα μέσα.
Αλλά … υπάρχουν πραγματικά προβλήματα στον αγροτικό τομέα, και πρέπει να τα προσεγγίσουν οι πραγματικοί αγρότες, με πραγματικές συλλογικές ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΥΤΙΚΕΣ δομές, μετά από μελέτη των σεναρίων και των επιπτώσεων, από εντεταλμένες από τους αγρότες δομές.
Πραγματικό πρόβλημα είναι ότι «δεν υπάρχει μία» στην τσέπη του αγρότη (γεωργός, κτηνοτρόφος, ψαράς, δασοκόμος), ούτε για τις καθημερινές ανάγκες, ούτε για να βάλει πετρέλαιο, ούτε για κεφάλαιο κίνησης για να σπείρει, ούτε για κεφάλαιο κίνησης για να ταΐσει τα ζωντανά …
Το πόσα χρήματα λείπουν είναι ένα θέμα.
Το πόσα πρέπει να είναι συγκριτικά με άλλους κλάδους εργαζόμενων και σε σχέση με τους βουλευτές και τους δικαστικούς, είναι ένα άλλο θέμα.
Το πόσο χρειάζεται η κοινωνία τους αγρότες, είναι κάτι άλλο τελείως διαφορετικό.
Το πόσο οι ίδιοι οι αγρότες στηρίζουν τους αγρότες, είναι πολύ σημαντικό (πχ τι καταναλώνουν οι αγρότες; Μήπως τελικά αγοράζουν από πολυεθνικές εισαγόμενα, αλλά απαιτούν τιμές για την παραγωγή τους; …).
Το εισόδημα είναι ένα άλλο θέμα.
Το κόστος παραγωγής είναι άλλο θέμα.
Οι τιμές πώλησης των αγροτικών προϊόντων είναι ένα τελείως διαφορετικό θέμα.
Μήπως οι τιμές παραγωγού είναι τεχνητά υποτιμημένες;
Γιατί οι αγρότες ωφελούνται σήμερα μόνο το 10% της τιμής καταναλωτή (στο ράφι), ενώ πριν μερικά χρόνια (1960) έπαιρναν το 60%! …
Είναι λογικό το κόστος εισροών να είναι το 20% της τελικής τιμής καταναλωτή;
Γιατί και πώς ξέφυγε από τους αγρότες-παραγωγούς το 50% της τελικής τιμής και πήγε κυρίως στους ενδιάμεσους, μεσάζοντες, εμπόρους κλπ;
Το σύστημα της ιδιωτικής οικονομικής είναι που γέμισε το κενό ανάμεσα στον παραγωγό και καταναλωτή με άχρηστες «υπηρεσίες» ή κάτι άλλο;
Μήπως πρέπει να αλλάξει η μορφή των αγορών και να γίνουν τα συστήματα παραγωγικοκαταναλωτικά , με άμεσες πωλήσεις, με Αγορές Παραγωγών ή/& συμφωνημένες πωλήσεις;
Γιατί η Αγροτική Έρευνα και οι Αγροτικές Εφαρμογές δεν καθοδηγούνται από τους αγρότες, αλλά γεμίσαμε «ειδικούς», «ερευνητές» των αγροτικών αναγκών, και πολυτελέστατα κτίρια που συντηρούνται από τον ιδρώτα του αγρότη που «τρώει» όλο το χιόνι και τον ήλιο, κλπ κλπ;
Μήπως είναι υποτιμημένα τα αγροτικά επαγγέλματα και οι αγρότες;
Είναι εξασφαλισμένο ένα ελάχιστο εισόδημα για τον ΦΡΟΝΤΙΣΤΗ του περιβάλλοντος, ή πρέπει να τα «πουλά και να τα αγοράζει» όλα;
Υπάρχει αναλογικότητα στις φορολογικές επιβαρύνσεις σε όλους τους κλάδους και όλους τους πολίτες? Υπάρχουν εφοπλιστές και υπάλληλοι τραπεζών που δεν πληρώνουν τίποτε για φορολογία ατομικού εισοδήματος;
Υπάρχει αναλογικότητα στα ασφαλιστικά θέματα;
Έχουν γίνει εθνικές επιλογές για τον αγροτικό τομέα; Υπάρχει Αγροτική Πολιτική;
Η Ελλάδα πρέπει να «παίζει» στο ταμπλό της παγκοσμιοποίησης, ή να δίνει ιδιαίτερες επιλογές και σημασία στην τοπιοποίηση και την Τοπική Ανάπτυξη;
Ο βραχώδες ακρωτήρι μέσα στην θάλασσα, που ονομάζεται Ελλάδα, μπορεί να παίζει σε επίπεδο παγκοσμιοποίησης, με τιμές κινέζικης και ουκρανέζικης παραγωγής ή πρέπει να σκεφθούμε και να σχεδιάσουμε με διατροφική αυτάρκεια την οικονομία της Ελλάδος; Ίσως οι πεδιάδες της Αμερικής, της Ρωσίας και της Ινδίας να έχουν διαφορετικές προσεγγίσεις, αλλά η Ελλάδα μπορεί να επιβιώσει μόνο με λογικές αειφορίας (βιωσιμότητας) και αυτό σημαίνει προστασία νερών, ντόπιες ποικιλίες και αυτόχθονες φυλές, αλλά και ενδυνάμωση όλων των μικροπεριοχών (τοπικά ελκυστικές βιώσιμες περιοχές).
Τι γίνεται με τα αγροτικά επαγγέλματα; Μπορεί ο κάθε ένας να γίνει αγρότης, ή απαιτείται κάποια αρχική και μετά συνεχιζόμενη αγροτική κατάρτιση; Πάντα μας εκπλήσσει ο φίλος Θανάσης Μπαντής (Σέρρες) ο οποίος στο blog του παραθέτει μερικούς πίνακες που δημιουργούς πολύ σοβαρούς προβληματισμούς. Με μέσο όρο άμεσων ενισχύσεων ανά στρέμμα στην ΕΕ τα 257€, οι Έλληνες αγρότες εισπράττουν την δεύτερη καλύτερη ενίσχυση, αμέσως μετά την Μάλτα, με 580€/στρέμμα. Είναι δυνατόν να μην καταφέρνουν να εξισορροπήσουν οι Έλληνες αγρότες τις δυσκολίες του επαγγέλματος, αλλά να τα καταφέρνουν οι αγρότες των άλλων περιοχών; Κάτι άλλο μάλλον ίσως συμβαίνει.
Μήπως ένας εθνικός κόφτης θα βοηθούσε την αναλογικότερη κατανομή των επιδοτήσεων; Οι 709.246 δικαιούχοι εισπράττουν (2014) 2.246.572.000€ ετησίως, αλλά το 81,54% αυτών των εισπραττόντων, δηλαδή 578.340, εισπράττουν λιγότερα από 5.000€ … και αυτοί παίρνουν ΜΟΝΟ το 37% περίπου των αμέσων επιδοτήσεων. Αυτοί είναι εκτός φορολογικών διαδικασιών. Όταν επομένως μπαίνει θέμα φορολογικό, μάλλον είναι εσωτερικό θέμα ανακατανομής για σωστότερη αντιμετώπιση προβλημάτων …
Από τους 532.917 αγρότες, που δηλώνουν αγροτικό εισόδημα, οι 104.768 δηλώνουν μηδενικό εισόδημα ή ζημιά, αλλά και οι 465.574 είναι κάτω των 5.000€ δηλαδή αφορολόγητοι. Οι κινητοποιήσεις μάλλον γίνονται για το 2-4% των αγροτών που έχουν εισόδημα πάνω από 12.000€! … Μήπως οι κινητοποιήσεις δεν είναι ανάλογες της σημαντικότητας των θεμάτων; Ή μήπως συμβαίνουν κάποια άλλα πράγματα που δεν καταλαβαίνουμε ή δεν γνωρίζουμε;
Κοιτώντας τους πίνακες του Θ. Μπαντή εντόπισα ένα πίνακα που δείχνει ότι στην Ελλάδα από την μεταπολίτευση (1974) μέχρι σήμερα είχαμε 30 Υπουργούς Γεωργίας μέσα σε 41,5 χρόνια δηλαδή 15 μήνες ανά υπουργό (!) … Μάλλον δεν μπόρεσαν να μας υπηρετήσουν αποτελεσματικά. Περισσότερο μοιάζει σαν να έκαναν «τουρισμό», όση καλή θέληση και να είχαν και όσο γνώστες και αν ήταν των θεμάτων. Απλά προσπάθησαν να κάνουν την καλύτερη δυνατή διαχείριση. Τίποτε άλλο και βέβαια καμιά σκέψη για σοβαρό σχεδιασμό Αγροτικής Πολιτικής. Και αυτό το τελευταίο είναι το μόνο σημαντικό για το οποίο θα άξιζε να κινητοποιηθούν όλοι οι αγρότες. Αλλά δεν αναφέρεται πουθενά στα αιτήματα. Δηλαδή η σοβαρότητα και σπουδαιότητα με την οποία πρέπει να αντιμετωπίζεται η Αγροτική Ανάπτυξη και ο Αγροδιατροφικός τομέας στην Ελλάδα.
Μια συμφωνημένη Αγροτική Πολιτική στην Ελλάδα προαπαιτεί εκλεγμένες αντιπροσωπευτικές συλλογικές δομές των αγροτών και για την πραγματοποίηση της στην προσεχή δεκαπενταετίας, όπως σημειώνει ο Δρ Φώτιος Βακάκης :
Απαιτεί την προσχεδιασμένη κινητοποίηση όλων των εμπλεκομένων φορέων:
(i) Της Πολιτείας και των ΟΤΑ, για τη δημιουργία των βασικών υποδομών και την οργάνωση αποτελεσματικών Υπηρεσιών Υποστήριξης.
(ii) Των Συνεταιριστικών Οργανώσεων νέας γενιάς, δηλαδή των Επιχειρήσεων Κοινωνικής Οικονομίας, οι οποίες θα αναλάβουν την οργάνωση των τοπικών αγορών, τη δημοπράτηση των προϊόντων, την παροχή τεχνικής υποστήριξης στους μετόχους-γεωργούς, την μαζική προμήθεια γεωργικών εισροών και την επίβλεψη εφαρμογής των συστημάτων ποιότητας.
(iii) Της Τοπικής Κοινωνίας, η οποία θα πρέπει να ενεργοποιηθεί ώστε να έχει εταιρική συμμετοχή στις δραστηριότητες που αναπτύσσονται στο άμεσο περιβάλλον της.
(iv) Στρατηγικό σχεδιασμό, ώστε να προσδιοριστούν, με ευρεία συναίνεση: οι απαιτήσεις της Οικονομίας και της Κοινωνίας από τον Αγροτικό πληθυσμό και οι απαιτήσεις των αγροτών από τους κοινωνικούς εταίρους.
(v) Συνολικό επενδυτικό κόστος της τάξεως των 25 δισ €, εκ των οποίων 15 αφορούν σε κινητοποίηση ιδιωτικών οικονομικών πόρων, περιλαμβανομένων και των δανειακών κεφαλαίων και τα υπόλοιπα αφορούν σε επιχορηγήσεις, μέσω των οικονομικών πόρων του Πυλώνα 2 της ΚΓΠ και του Αναπτυξιακού Νόμου
Μόνο έτσι μπορεί να ελπίζουμε σε:
(i) σημαντική αύξηση της απασχόλησης,
(ii) ετήσια υποκατάσταση εισαγωγών της τάξεως των 800 εκ. € και ετήσια αύξηση των εξαγωγών της τάξεως των 3 δισ €,
(iii) μείωση του κόστους παραγωγής λόγω εκσυγχρονισμού των υποδομών παραγωγής και εμπορίας των προϊόντων,
(iv) βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων και
(v) ενεργότερη συμμετοχή (απολαβή) των παραγωγών στην Προστιθέμενη Αξία των προϊόντων και στην προστασία των φυσικών πόρων και του περιβάλλοντος.
Τελικά η υποτίμηση των αγροτών, και η αντιμετώπισή τους ως πολιτών δεύτερης και τρίτης κατηγορίας δημιουργεί ξεσπάσματα που παίρνουν την μορφή ετήσιων κινητοποιήσεων, όπως τις γνωρίζουμε τα τελευταία χρόνια.
«Εάν οι πολίτες έχουν τη γνώμη ότι δεν συμμετέχουν δίκαια στην οικονομική ανάπτυξη, μπορεί να στραφούν κατά του οικονομικού και πολιτικού συστήματος ή τουλάχιστον εναντίον εκείνων των τμημάτων του στα οποία καταλογίζει την ευθύνη». Γιόζεφ Στίγκλιτς, Frankfurter Allgmeine Zeitung.17/1/2017. Η Oxfam ονομάζει το χάσμα, πλουσίων και φτωχών, ως “αισχρό” και είπε ότι το 2016 εννέα άτομα κατείχαν όσο και τα 3,6 δισ άτομα που απαρτίζουν το φτωχότερο ήμισυ της ανθρωπότητας. Η ανισότητα έχει αναδειχθεί σε κορυφαίο θέμα τα τελευταία χρόνια, με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και τον Πάπα να έχουν προειδοποιήσει για καταστροφικές επιπτώσεις, ενώ ο θυμός εναντίον των ελίτ έχει πυροδοτήσει την αύξηση του λαϊκισμό στην πολιτική, και το Φόρουμ Νταβός στους παγκόσμιους κινδύνους περιλαμβάνει την ανισότητα. Πολλοί εργαζόμενοι ζούνε με στάσιμους μισθούς, ενώ ο πλούτος των υπερπλούσιων αυξάνεται ετησίως 11%, κατά μέσον όρο, από το 2009. Η ανισότητα μεταξύ Ελλήνων αστών και Ελλήνων αγροτών έχει όλα τα χαρακτηριστικά των διεθνών ανισοτήτων, και ίσως οι αγροτικές κινητοποιήσεις να είναι μια έκφραση αυτού του θυμού. Οι Αθηναίοι αστοί «τρέμανε» με τον χιονιά, αλλά οι κτηνοτρόφοι έμειναν χωρίς φροντίδα αποκλεισμένοι εβδομάδες, με τα κοπάδια τους να λιμοκτονούν και τους ίδιους να υποφέρουν, αδικαιολόγητα. Οι κινητοποιήσεις των αγροτών απαιτούν περισσότερη προσοχή, από απλή απαρίθμηση φορολογικών, ασφαλιστικών, κόστους παραγωγής, προσεχών CAP-ΚΓΠ, εμπάρκο κλπ κλπ
Για την καταγραφή
Δημήτρης Μιχαηλίδης