Στη Euro τηλεόραση και στην εκπομπή «Ο Συμπαραστάτης του Δημότη», έδωσε συνέντευξη ο κύριος Γιώργος Καρατάσιος. Ο πρώην Περιφερειακός Διευθυντής Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Κεντρικής Μακεδονίας και Μαθηματικός, διδάκτωρ της Πολυτεχνικής, μας μιλάει για όλα τα θέματα που απασχολούν γύρω από την εκπαίδευση και το εκπαιδευτικό σύστημα.
Τι συμβαίνει με τη παιδεία τόσα χρόνια;
Για πολλά χρόνια, η παιδεία είναι η πρώτη προτεραιότητα, δυστυχώς, μόνο στα λόγια. Η αλήθεια είναι ότι στη διάρκεια της θητείας μου είδα πολλές σοβαρές προσπάθειες. Να θυμηθώ από παλιά τον υπουργό Γιώργο Σουφλιά αλλά και αρκετούς από τους μετέπειτα, οι οποίοι πήραν σημαντικές πρωτοβουλίες και προώθησαν τον διάλογο για την εκπαίδευση. Ωστόσο, υπήρχαν πάντα οι μειοψηφίες που απέτρεπαν ό,τι καλό θα πρόεκυπτε μέσα από αυτές τις διαδικασίες. Από την εμπειρία μου, μπορώ να πω ότι έχουν γίνει πολλά θετικά βήματα. Παρόλα αυτά, επικρατεί μια γενικευμένη εικόνα διάλυσης. Τα παιδιά αυτού του συστήματος, όταν βρίσκονται στη χώρα τους δεν μπορούν να αποδώσουν, όταν όμως βρίσκονται σε άλλο περιβάλλον γίνονται οι καλύτεροι επιστήμονες και διαφημίζουν την πατρίδα μας. Συνεπώς, αυτό που χρειάζεται τώρα, έχοντας και την εμπειρία της ‘’πρώτης φοράς αριστερά’’, είναι να δούμε πως θα βγούμε από την κρίση. Πρέπει να αφήσουμε τις κομματικές διαφορές και ιδεοληψίες και να φτιάξουμε μηχανισμούς και νομοθετήματα, τα όποια θα προτάσσουν την προσπάθεια και την αριστεία, ώστε να έχουμε ένα θετικό αποτέλεσμα.
Φέτος υπήρχε μεγάλη αγωνία στην εκπαιδευτική κοινότητα, για αυτά που πήγαινε να εφαρμόσει το αρμόδιο υπουργείο της κυβέρνησης. Τα έκανε καλά;
Δυστυχώς υπάρχει μεγάλη αγωνία, γιατί διαψευστήκαν οι προσδοκίες μας. Όλοι όσοι ζούμε την εκπαίδευση από μέσα, περιμέναμε να δούμε κάτι καινούργιο, κάτι που θα μα δώσει ώθηση, ιδιαίτερα λαμβάνοντας υπόψη τις θέσεις που είχαν εκφραστεί στο παρελθόν από τους κυβερνώντες σήμερα τη χώρα μας. Βιώσαμε, όμως, ακριβώς το αντίθετο. Είδαμε παρεμβάσεις και μέτρα τα όποια δεν μπόρεσαν να ενισχύσουν τις προσπάθειες. Πιστεύω κανένας δεν διοικεί αυτό τον τόπο με σκοπό να τον καταστρέψει. Όλοι θεωρώ ότι είναι καλοπροαίρετοι από όποιον χώρο και αν προέρχονται και θέλουν το καλύτερο. Στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν το είδαμε. Η δική μου αντίληψη είναι ότι όταν αναλαμβάνεις να διοικείς τον τομέα της εκπαίδευσης, πρέπει να δεις το κάθε θέμα ξεχωριστά και να εξετάσεις τι είδους παρεμβάσεις πρέπει να κάνεις για να βελτιώσεις αυτή την υπηρεσία. Δεν καταργείς κάτι χωρίς να ξέρεις με τι θα το αντικαταστήσεις. Δεν πρέπει να υπάρχει βιασύνη στη παιδεία. Εγώ χάρηκα που άκουσα το υπουργό παιδείας να λέει π.χ. ότι θα γενικεύσουμε την αυτοαξιολογηση των σχολικών μονάδων. Χαίρομαι που ακούω ότι ο υπουργός το 2016 λέει να γυρίσουμε στο 2013, οπού τότε είχαμε ξεκινήσει πιλοτικά την αυτοαξιολογηση σε 500 σχολικές μονάδες. Απλά αναρωτιέμαι γιατί το ελληνικό σχολειό έπρεπε να χάσει τρία χρόνια για να επανέλθει. Εγώ νιώθω ιδιαίτερα περήφανος που ήμουν ο πρώτος εκπαιδευτικός που αξιολογήθηκα και μετά αξιολόγησα διευθυντές και συμβούλους. Δεν νοείται οι εκπαιδευτικοί να μην αξιολογούνται. Πρέπει να κατανοήσουμε ότι τα μέτρα που έρχονται από τους δανειστές είναι για όλους.
Πείτε μου για τα ολιγομελή τμήματα.
Για τη δημιουργία τμήματος ο νομοθέτης προβλέπει έναν συγκεκριμένο αριθμό παιδιών. Εγώ δεν είμαι τεχνοκράτης. Δεν με ενδιαφέρουν τα οικονομικά, αλλά η παράγωγη εκπαιδευτικού έργου. Με ενδιαφέρει να φτιάξουμε πολίτες του αύριο. Γι α να καταλάβετε το σκεπτικό μου, αρκεί να σας πω ότι η αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος θεωρείται η βαρύτερη ποινή. Για παράδειγμα, είχαμε παλαιότερα στη Δυτική Θεσσαλονίκη τμήματα δεσμών με 4-5 μαθητές. Και αυτό, γιατί τα συγκεκριμένα παιδιά προκειμένου να φύγουν από εκεί και να ενταχθούν σε κανονικά τμήματα έπρεπε να αφήσουν το σχολειό και τους φίλους τους, κάτι το όποιο είναι οδυνηρό. Βλέπω, λοιπόν, σήμερα, με τη λιτότητα, ότι εκείνοι που τότε φώναζαν, τώρα καταργούν τα ολιγομελή τμήματα, όχι με κριτήρια εκπαιδευτικά αλλά με νομοθετήματα που υποβαθμίζουν το σχολειό, κάτω από την πίεση της εξοικονόμησης εκπαιδευτών.
Στα ίδια μέτρα εντάσσεται και συρρίκνωση των ολοήμερων;
Έγινε μια προσπάθεια από τις προηγούμενες ηγεσίες να αναβαθμιστεί το πρωινό σχολικό πρόγραμμα του Δημοτικού σχολειού, το λεγόμενο ΕΑΕΠ. Κατόρθωσε η χωρά να φτιάξει 1337 τέτοια σχολεία. Το επόμενο βήμα κανονικά ήταν να εντάξει και τα υπόλοιπα σχολεία. Επρόκειτο για ένα εμπλουτισμένο πρόγραμμα ποικίλων δραστηριοτήτων και γνώσεων. Το Υπουργείο χαρακτήρισε το παραπάνω πρόγραμμα «βαρύ». Οι βιαστικές αποφάσεις της πολιτικής ηγεσίας, στην ουσία, ακύρωσαν τον διάλογο. Πιστεύω ότι ο κύριος Φίλης είχε όλες τις προϋποθέσεις, με τη δύναμη που διέθετε μέσα στο κυβερνόν κόμμα να είναι χαρισματικός. Ο περιορισμός του ωραρίου μέχρι τις 13.15 αποβλέπει, κατά τη γνώμη μου, και σύμφωνα με απλούς υπολογισμούς, στην εξοικονόμηση 5.000 δασκάλων. Εμείς περιμέναμε ότι θα διορίζονταν 20.000 δάσκαλοι. Ακόμα είμαστε στο «θα». Τι κρύβεται πίσω από όλα αυτά; Η ανάγκη για εξοικονόμηση πόρων.
Γιατί γίνονται συγχωνεύσεις σχολικών μονάδων;
Οι συγχωνεύσεις σχολείων για να είμαστε δίκαιοι δεν είναι καινούργιο φαινόμενο. Τα εννέα χρόνια που ήμουν υπεύθυνος για την εκπαίδευση στην Κεντρική Μακεδονία κάναμε συγχωνεύσεις με κάποιους κανόνες, που είχαν στόχο τη βελτίωση της εκπαίδευσης. Οι συγχωνεύσεις αυτές είχαν ήπιο χαρακτήρα και γινόντουσαν μετά από συζήτηση. Π.χ. υποθέτουμε ότι ένα επαρχιακό σχολείο έχει 15 μαθητές και ένα άλλο σχολείο στο διπλανό χωριό έχει 35. Σκεφτείτε ότι αυτά τα παιδιά παίζουν όλα μαζί στις αλάνες και είναι μαζί και στο σχολείο. Πόσοι μόνιμοι εκπαιδευτικοί θα μπορούσαν να υπηρετούν σε αυτά τα σχολεία και ποια θα ήταν η δύναμη των συλλόγων τους; Αντί, λοιπόν, να λειτουργούν δύο σχολεία σε δυο κοντινά μέρη, υπάρχουν όλες οι προϋποθέσεις ώστε να λειτουργήσει ένα σχολείο με ισχυρότερο σύλλογο διδασκόντων και καλύτερες παιδαγωγικές συνθήκες. Αυτή είναι μια υγιής συγχώνευση. Αν και πολλές φορές οι γονείς παίζουν αρνητικό ρόλο, γιατί νομίζουν ότι τα παιδιά θα μάθουν καλύτερα σε μια ολιγομελή τάξη. Στα χρόνια που διοικούσα την εκπαίδευση δεν είχαμε καμία διαμαρτυρία. Όταν όμως οι συγχωνεύσεις έρχονται με βίαιο τρόπο και χωρίς συνεννόηση, τότε προφανώς ο γνώμονας δεν είναι το συμφέρον του μαθητή και η αναβάθμιση της ποιότητας, αλλά υποκρύπτεται, όπως προανέφερα, η εξοικονόμηση πόρων.
Ακούγονται και συγχωνεύσεις μεγάλων σχολείων. Εδώ τι γίνεται;
Να σας πω ένα δυσάρεστο. Η έκθεση του ΟΟΣΑ προβλέπει ότι τα επόμενα χρόνια οι μαθητές θα μειωθούν κατά 25%, λόγω της υπογεννητικότητας και της οικονομικής κρίσης. Αν δεν είχαμε τους οικονομικούς μετανάστες η κατάσταση θα ήταν τραγική. Μου δίνεται η αίσθηση ότι προσπαθούν με αυτό τον τρόπο να αποφύγουν τους διορισμούς.
Τι συμβαίνει στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση; Ακούμε για αλλαγές στο εξεταστικό σύστημα.
Υπάρχουν κάποιες αλλαγές και μπορώ να κάνω μια καλόπιστη κριτική. Μειώθηκε κατά τρεις ώρες το ωρολόγιο πρόγραμμα του Γυμνασίου. Μειώθηκαν οι ώρες των αρχαίων ελληνικών. Για ένα παιδί του Γυμνασίου δεν είναι βαρύ το πρόγραμμα μέχρι τις δύο το μεσημέρι. Δεν υπήρχε εκπαιδευτικός λόγος να αφαιρεθούν τρεις ώρες. Πέρα από αυτό όμως, χωρίζονται και τα μαθήματα σε δυο κατηγορίες. Σε αυτά που θα εξεταστούν και σε αυτά που δεν θα εξεταστούν. Ξέρουμε ότι μάθημα που δεν εξετάζεται, υποβαθμίζεται. Το σχολείο πρέπει να μάθει στα παιδιά την μέγιστη προσπάθεια και όχι την ελάχιστη. Να τους διδάξει την αξία της αριστείας και της προσπάθειας. Και ας μην ξεχνάμε ότι παιδεία είναι ό,τι μένει, αφού φύγουμε από τα σχολικά θρανία. Πρέπει να δουλεύουμε με έναν διαφορετικό τρόπο. Αν στα τρία παραγωγικά χρόνια του Γυμνασίου υποβαθμίζουμε μαθήματα, αυτό είναι πλήγμα. Στο Λύκειο ο μαθητής αρχίζει να σκέφτεται την εισαγωγή του στο πανεπιστήμιο. Η εισαγωγή στο ανώτατο εκπαιδευτικό σύστημα είναι πολύ σκληρή. Είναι ένα σύστημα που έχει εδραιωθεί στη συνείδησή μας ως αδιάβλητο. Εγώ δεν συμφωνώ με αυτό. Είναι ένα σύστημα που δημιουργεί πολλές οικονομικές δυσκολίες στις οικογένειες και εξοντώνει τον μαθητή. Έγιναν πολλές επιτροπές. Πόλυ σημαντική δουλειά έγινε επί της προεδρίας του Καθηγητή Μπαμπινιώτη. Δεν υποβαθμίζω και τις Επιτροπές που γίνονται τώρα. Αλλά όταν βλέπω ότι θα κάνουμε τέσσερα χρόνια το Γυμνάσιο και δύο το Λύκειο, καταλαβαίνω ότι σαν σκέψη είναι καλή, αλλά στην πράξη τι θα κάνουμε; Πχ έχουμε στην Ημαθία 10 Λύκεια. Οι σχολικές αυτές μονάδες είναι κατασκευασμένες για συγκεκριμένο αριθμό μαθητών. Όταν αφαιρεθούν τέσσερα τμήματα από τη πρώτη Λυκείου, τέσσερις αίθουσες θα μείνουν κενές και οι μαθητές τους θα μεταφερθούν σε ένα Γυμνάσιο γεμάτο. Γνωρίζουμε ότι στη χώρα μας δεν χτίζονται σχολεία εν μια νυκτί, που να ανταποκρίνονται σε αυτόν τον σχεδιασμό. Πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη μας και τις υποδομές. Χρειάζεται να είμαστε σοβαροί, λιτοί και μετρημένοι στις εξαγγελίες. Η πολιτική είναι η τέχνη του εφικτού. Το ίδιο ισχύει και εδώ. Σχετικά με το σύστημα της εισαγωγής, βλέπουμε τα τελευταία χρόνια ότι κάθε υπουργός θέλει κάτι διαφορετικό και κάνουμε κύκλους. Η Μαριέττα Γιαννάκου, που αποτελεί μεγάλο κεφάλαιο, όρισε τη βάση του 10. Μια άλλη κυβέρνηση το κατήργησε. Το αποτέλεσμα είναι ότι με 1,5 μπαίνει κάποιος στο πανεπιστήμιο. Τι επιστήμονες θα βγάλουμε έτσι; Μακάρι να βρεθεί τρόπος να αποκτήσει μια αυτονομία το Λύκειο. Πρέπει να γίνει ένα συμμάζεμα και στα Πανεπιστήμια. Λίγα και καλά. Επίσης θα μπορούσαμε να έχουμε και μεγάλη ανάπτυξη στον εκπαιδευτικό τουρισμό αν είχαμε και τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, λόγω της γεωγραφικής μας θέσης.
Ποια είναι η άποψη σας για το προσφυγικό ζήτημα και του φοιτητές που προέρχονται από μη ορθόδοξες χώρες;
Τα παιδιά αυτά είναι τα μόνα που δεν ευθύνονται για την παρουσία τους σε αυτή τη χώρα. Οφείλουμε να τα αγκαλιάσουμε και να μην δείξουμε καμία αρνητική σκέψη εις βάρος τους. Πρέπει να πάρουν μόρφωση. Να είμαστε μεγαλόψυχοι και να κάνουμε το κάτι παραπάνω.
Τι οφείλουν να κάνουν οι εκπαιδευτικοί στο σχολείο που πάνε προσφυγόπουλα;
Οι εκπαιδευτικοί είναι άξιοι συγχαρητηρίων. Εγώ τους έζησα και από τη θέση του εκπαιδευτικού, και από τη θέση του προϊστάμενου και από τη θέση του περιφερειακού διευθυντή. Η πλειοψηφία των εκπαιδευτικών δεν είναι απλά εκπαιδευτικοί. Είναι ψυχολόγοι, γιατροί, ο,τιδήποτε. Πρέπει να παιδιά αυτά να μορφωθούν. Η πολιτεία καλά κάνει και ξεκινάει αυτή τη διαδικασία. Όμως πρέπει παράλληλα να λάβει τα απαραίτητα υγειονομικά μέτρα. Γιατί αλλιώς είναι ένα παιδί που φεύγει από το σχολείο και πάει στο καθαρό σπίτι και αλλιώς ένα παιδί που πηγαίνει στον καταυλισμό. Δεν φταίνε τα παιδιά για τις ασθένειες. Οι κανόνες υγιεινής πρέπει αν προσεχθούν. Οι εκπαιδευτικοί δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους και τους συγχαίρω.