Τις τελευταίες εβδομάδες με πρωτοβουλία της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ και ιδιαίτερα του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα που είπε σε πρόσφατη επίσκεψη του στην Θεσσαλονίκη ότι το στρατόπεδο Παύλου Μελά θα αποδοθεί στην κοινωνία και τους πολίτες (κάτι που ακούμε εδώ και χρόνια από τα χείλη πολλών πρωθυπουργών και υπουργών) αλλά και τη βοήθεια της διοίκησης του Δήμου Παύλου Μελά γίνεται μία προσπάθεια ολοκλήρωσης της διαδικασία τελικής έγκρισης της σύμβασης διευθέτησης της χρήσης του στρατοπέδου. Ενός πολύ σημαντικού χώρου που είχε δρομολογηθεί επί της προηγούμενης δημαρχίας του κ. Διαμαντή Παπαδόπουλου μετά από συμφωνία του με το ΤΕΘΑ (Ταμείο Εθνικής Άμυνας).
Αξίζει λοιπόν σήμερα να δούμε πως τα πράγματα έφτασαν ως εδώ και ποιες είναι οι προκλήσεις για την κοινωνία της Θεσσαλονίκης, απαντώντας σε μερικά κρίσιμα ερωτήματα που έχει αναδείξει η συζήτηση και να προλάβουμε καταστάσεις ώστε να είμαστε για τα επόμενα χρόνια σίγουροι ότι δεν κάναμε σήμερα κάτι λάθος!!
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟΥ
Στα τέλη του 19ου αιώνα κατασκευάζονται στη Θεσσαλονίκη μεγάλοι στρατώνες σε διάφορους ελεύθερους χώρους εκτός των τειχών της πόλης. Ένας από τους στρατώνες αυτούς είναι και ο στρατώνας πυροβολικού στην περιοχή του Στρατοπέδου Παύλου Μελά, κατασκευασμένος μεταξύ των ετών 1890 και 1905. Οι εγκαταστάσεις του προέκυψαν μετά την αγορά το 1890 από το Τουρκικό Δημόσιο του αντίστοιχου οικοπέδου έκτασης 49 τουρκικών στρεμμάτων από τη Σαφιγιέ Χανούμ, με όρια τη κεντρική αμαξιτή οδό (μετέπειτα Λαγκαδά) στα δυτικά, το ρέμα στα ανατολικά και νότια, και από δύο πλευρές αγρό της ίδιας ιδιοκτήτριας. Το 1912 στο στρατόπεδο εγκαθίσταται ο ελληνικός στρατός και η πρώτη χρήση του είναι για το στρατωνισμό μονάδων πυροβολικού και για την αεροπορική άμυνα. Την ίδια εποχή αποδίδεται στο Στρατόπεδο το όνομα του Μακεδονομάχου Παύλου Μελά. To 1931 το Στρατόπεδο του Παύλου Μελά επεκτείνεται προς το βορρά, με στόχο τη δημιουργία πεδίου ασκήσεων των τότε συνταγμάτων πυροβολικού. Κατά την γερμανική κατοχή το Στρατόπεδο λειτούργησε σαν φυλακή και προθάλαμος
εκτελέσεων. Συνδέθηκε στενά με τη φυσική τούμπα που βρισκόταν απέναντι, εκεί όπου σήμερα η αρχή της οδού Πεσόντων Ηρώων. Η τούμπα ισοπεδώθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1960. Στις πλαγιές της στήνονταν οι μελλοθάνατοι. Στα χώματα της τούμπας στήθηκε άτυπα και το νεκροταφείο των εκτελεσθέντων, από τους συγγενείς τους. (πληροφορίες από το αρχείο του Σπύρου Λαζαρίδη, εκπαιδευτικού και Δημοτικού Συμβούλου Δήμου Σταυρούπολης).
Στο εφιαλτικό αυτό στρατόπεδο, οι Γερμανοί φυλάκιζαν χωρίς διακρίσεις νέους, γέρους, παιδιά, έγκυες, αρρώστους και ανάπηρους. Ελάχιστοι από αυτούς δραπέτευσαν, ενώ άλλοι αυτοκτόνησαν. Όπως περιέγραψε ο Γιώργος Ωραιόπουλος, που ήταν φυλακισμένος εκεί για 9 μήνες: «Όποιος έμπαινε εκεί μέσα, ήταν μελλοθάνατος». Η μεγάλη ψυχική δοκιμασία ερχόταν κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης της λίστας θανάτου. Και όσοι γλίτωναν από το απόσπασμα, ήταν υποχρεωμένοι να παρακολουθήσουν όλη την διαδικασία, αφού ο τόπος εκτελέσεων, η λεγόμενη «τούμπα», ήταν έξω από τα παράθυρα τους, ακριβώς απέναντι από το κτίριο…. Από μαρτυρίες που κατέγραψε στο ημερολόγιό του ο Λεωνίδας Γιασημακόπουλος, ο οποίος περιγράφει πλήρως τη ζωή στο στρατόπεδο κατά την κατοχή, ως θανατοποινίτης, επιβεβαιώνεται ότι σε χώρο γειτονικό στο στρατώνα διέμεναν όσοι έγκλειστοι προορίζονταν να ταξιδέψουν στη Γερμανία για τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Το Στρατόπεδο Παύλου Μελά περιβάλλεται σήμερα από τις οδούς Λαγκαδά (δυτικά),
Λεβαντή (βόρεια), Π.Μελά και Αγίας Μαρίνας (ανατολικά στα όρια με τους Δήμους Πολίχνης και Νεάπολης) και Δαβάκη (νότια στα όρια με τον Δήμο Νεάπολης). Στο Στρατόπεδο στεγαζόταν μέχρι την απομάκρυνσή του Υπηρεσίες και εγκαταστάσεις της 9ης Ταξιαρχίας Υποστηρίξεως, του Στρατιωτικού Ταχυδρομείου, Υπηρεσίες του ΓΕΕΘΑ όπως Στρατιωτικές Φυλακές, Φρουραρχείο, Κέντρο Διερχομένων, η 154η Μοίρα Βαρέος Πυροβολικού, Κτίριο Διερχομένων και ΣΤΕΠ (Σταθμός Επειγόντων Περιστατικών), κ.α. Χαρακτηριστικό στοιχείο του περιβάλλοντος χώρου και ιδιαίτερα στην περιοχή προς την οδό Λαγκαδά αποτελεί η φύτευση με υψηλό πράσινο που αποτελείται κυρίως από μεσογειακά πεύκα. Ιδιαίτερα προς το τμήμα της εισόδου του Στρατοπέδου στη συμβολή των οδών Λαγκαδά και Δαβάκη, η πυκνή φύτευση έχει δημιουργήσει ένα μικρό αλσύλλιο. Από πλευράς φυσικού περιβάλλοντος έχει εκλείψει, λόγω μπαζώματος για τη δημιουργία
της οδού Δαβάκη, το παλιό ρέμα που διαμόρφωνε αρχικά το νότιο-νοτιοδυτικό όριο τουΣτρατοπέδου.
ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΣΗΜΕΡΑ;
ΑΣ ΠΟΥΜΕ ΚΑΠΟΙΕΣ ΑΛΗΘΕΙΕΣ!!
Με την βοήθεια τριών από τα πολλά μέλη της Πρωτοβουλίας για την υπεράσπιση του στρατοπέδου Παύλου Μελά των κκ Γιάννη Γρηγοριάδη, Γιώργου Θεοδωρόπουλου και Παύλου Κακούρου «ψάξαμε» να μάθουμε τι τρέχει γύρω από τα συγκεκριμένα στρατόπεδα, τα οποία βρίσκονται σε τοποθεσία «μπον φιλέ» και τα οποία εδώ και χρόνια «ορέγονται» πάρα πολλοί!! Θέσαμε ερωτήματα και πήραμε τις παρακάτω απαντήσεις!!
-Είναι το στρατόπεδο ιδιωτική περιουσία του ΤΕΘΑ;
Ξεκάθαρα όχι, η όλη συζήτηση βασίζεται στην παραδοχή ότι αυτό ανήκει στο ΤΕΘΑ ως κάποιο είδος ιδιωτικής περιουσίας των στελεχών του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας. Όμως ο ιδρυτικός νόμος του Ταμείου Εθνικής Άμυνας (4407/28-8-1929) αναφέρει ρητά ότι η περιουσία που διαχειρίζεται το ΤΕΘΑ αποτελεί δημόσια περιουσία. Αυτό βασίζεται στη θεμελιώδη παραδοχή ότι οι Ένοπλες Δυνάμεις αποτελούν το ένστολο κομμάτι της κοινωνίας μας, το οποίο άλλωστε συντηρούμε με το υστέρημά μας και είναι λογικό ότι όταν κάτι που τους έχει παραδοθεί για τους σκοπούς τους δεν το χρειάζονται, αυτό επιστρέφει στους πολίτες για να διατεθεί όπου υπάρχουν οι μεγαλύτερες ανάγκες. Ακόμα και αν κριθεί ότι πρέπει να εκποιηθεί, αυτό δεν μπορεί να γίνεται για να ωφεληθεί μια συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα, αλλά το σύνολο της κοινωνίας, υπέρ της οποίας υπάρχουν οι ένοπλες δυνάμεις.
Μιλώντας ειδικότερα για το στρατόπεδο Παύλου Μελά, αυτό ήταν στρατόπεδο του Οθωμανικού Στρατού και παραδόθηκε στο Ελληνικό Κράτος το οποίο όπως ήταν φυσιολογικό το διέθεσε αμέσως στις ένοπλες δυνάμεις του. Αυτό σημαίνει ότι το ΤΕΘΑ ως όργανο του κράτους το μόνο που θα έπρεπε να κάνει είναι να επιστρέψει το στρατόπεδο στους φυσικούς του ιδιοκτήτες εδώ και χρόνια χωρίς όρους, εκτός από το να διατηρηθεί η ιστορική μνήμη, ακόμα και οι μαύρες της σελίδες, γιατί και αυτές είναι δικές μας. Οι δηλώσεις πολιτικών και υπηρεσιακών παραγόντων περί των δικαιωμάτων του προσωπικού των ενόπλων δυνάμεων επί της περιουσίας που διαχειρίζονται είναι τουλάχιστον προκλητικές. Ακόμα χειρότερο, είναι ότι αυτές γίνονται από στελέχη μιας κυβέρνησης της οποίας η κύρια συνιστώσα διεκδίκησε την εξουσία με σημαία της την προάσπιση των δικαιωμάτων της κοινωνίας στη δημόσια περιουσία. Αυτή η κυβέρνηση όχι μόνο δεν ακύρωσε την παράλογη λογική ιδιοποίησης της δημόσιας περιουσίας που διαχειρίζεται ο στρατός που εισήγαγε ο Ν. 2745/1999 (Νόμος Τσοχατζόπουλου), αλλά στον Ν. 4407 (Νόμος Καμμένου), εισήγαγε επιπρόσθετα ότι αν η δημόσια περιουσία που διαχειρίζεται το ΤΕΘΑ δεν διατεθεί για εμπορικούς σκοπούς, οι πολίτες (δια των ΟΤΑ) θα πληρώσουν δυσβάστακτο ενοίκιο για την περιουσία που τους ανήκει!
-Ποιος και πως αποφάσισε την τύχη του Στρατοπέδου Π. Μελά;
Έχοντας τα προηγούμενα υπόψη ως ένα γενικό πολιτικό πλαίσιο που πρέπει να αντιμετωπίζεται το θέμα είναι σκόπιμο να δούμε και τα ειδικότερα στοιχεία της υπόθεσης Στρατόπεδο Παύλου Μελά. Το πρώτο και σοβαρότερο ζήτημα είναι η επιτακτική και απολύτως ανελαστική ανάγκη όλοι οι δημόσιοι ελεύθεροι χώροι εντός του πολεοδομικού συγκροτήματος Θεσσαλονίκης και ιδιαίτερα στα δυτικά να μετατραπούν σε κοινόχρηστους χώρους υψηλού πρασίνου. Αυτό επιτάσσει η τρομακτική έλλειψη πρασίνου που έχει σοβαρότατες επιπτώσεις στην υγεία και την ποιότητα ζωής των πολιτών η οποία έχει πολλαπλώς τεκμηριωθεί επιστημονικά. Τι έχει γίνει έως σήμερα;Το 2010 το Δημοτικό Συμβούλιο του τότε Δήμου Σταυρούπολης (Συνεδρίαση της 19 Απριλίου 2010) συμφώνησε να αποδοθεί κατά χρήση όλο το πρώην στρατόπεδο Παύλου Μελά στον Δήμο χωρίς ανταλλάγματα ή άλλους όρους σύμφωνα με το Νόμο 3883/2010 άρθρο 84.
Λίγο πριν τις δημοτικές εκλογές του 2014 η τότε διοίκηση του Δήμου Παύλου Μελά υπό τον κ. Δ. Παπαδόπουλο αψήφησε τον ευνοϊκό αυτό νόμο και προχώρησε σε άλλη συμφωνία με δυσμενείς όρους με βάση τον νόμο Τσοχατζόπουλου. Αυτή προέβλεπε ότι περίπου 50 από τα 330 συνολικά στρέμματα του στρατοπέδου που βρίσκονται στον έλεγχο του ΤΕΘΑ θα οικοπεδοποιηθούν. Η συμφωνία αυτή περιελάμβανε την απόδοση των 8 στρεμμάτων στην εκκλησία και μια σειρά επαχθών όρων που επιβαρύνουν τα οικονομικά του δήμου με μελέτες χωροταξικές και πολεοδομικές, τον υποχρεώνουν σε καταβολή τιμήματος στο ΤΕΘΑ, επιτρέπει στο ΤΕΘΑ να έχει λόγο στον σχεδιασμό του χώρου, προβλέπει εμπορικές δραστηριότητες και οδηγεί έμμεσα πλην σαφώς την όλη υπόθεση στα χέρια ιδιωτών. Ο σημερινός δήμαρχος κ . Δεμουρτζίδης είχε ψηφίσει λευκό κατά την έγκριση αυτής της πρότασης, ενώ στην παράταξή του μετέχουν πρόσωπα προβεβλημένα στο κίνημα κατά της οικοπεδοποίησης των στρατοπέδων, και συμμετέχουν σήμερα σε θέσεις ευθύνης στη διοίκηση του Δήμου, απεμπολώντας τις κινηματικές τους απόψεις. Αυτά είχαν ήδη ξεχαστεί όταν η σημερινή δημοτικά αρχή υποδεχόταν τον τότε πρωθυπουργό Α. Σαμαρά στις 6 Σεπτεμβρίου 2014 ο οποίος εξήγγειλε την εφαρμογή της συμφωνίας.
Ο ΣΥΡΙΖΑ, τότε στην αντιπολίτευση, είχε καταγγείλει τη συμφωνία, όπως και το σύνολο των μεθοδεύσεων. Αναλαμβάνοντας την κυβέρνηση, παρά τις προσπάθειες πολλών τότε βουλευτών του συνέχισε την ίδια πολιτική. Υιοθέτησε τον Νόμο Καμμένου ενώ ο Αναπληρωτής Υπουργός Εθνικής Άμυνας και πρώην γραμματέας του κόμματος κ. Βίτσας στηρίζοντας πλήρως την πολιτική Καμμένου, δήλωσε ότι χωρίς την παραχώρηση των 50 στρεμμάτων για οικοπεδοποίηση δεν ισχύει η συμφωνία, εννοώντας τη συμφωνία ΤΕΘΑ-Παπαδόπουλου. Στα τέλη του 2016, η δημοτική αρχή του Δήμου Παύλου Μελά, επικαλούμενη τον κίνδυνο ακύρωσης της συμφωνίας αυτής και με πρόσχημα την απώλεια πόρων του ΕΣΠΑ που δεν είναι ούτε εξασφαλισμένοι, ούτε αρκετοί πιέζει για τη συμφωνία. Είναι όμως σαφές ότι η πίεση προέρχεται από την κυβέρνηση και ειδικότερα από το δίδυμο Καμμένου-Βίτσα, που διαγκωνίζονται για τα μικροπολιτικά οφέλη από τις ψήφους των στρατιωτικών. Τα δέντρα ως γνωστό δεν ψηφίζουν γι’αυτό και η εκάστοτε πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΘΑ μεθοδεύει διαχρονικά τη συναίνεση της κοινωνίας δίνοντας το ρόλο του ενδιάμεσου στην τοπική αυτοδιοίκηση και τη βοήθεια της δεξιάς του κυρίου.
Έτσι λοιπόν οργανώνεται η λήψη αποφάσεων για την τύχη αυτού του τόσο σημαντικού χώρου για την υγεία και την ποιότητα ζωής των δημοτών του Δήμου Παύλου Μελά κατ΄ αρχήν και των υπολοίπων κατοίκων της Θεσσαλονίκης. Πάνω σε μια υφαρπαγή περιουσίας του ελληνικού λαού, με μικροπολιτικές στοχεύσεις και για να εξυπηρετηθούν εργολάβοι και επενδυτές εμπορικών κέντρων και πολυχώρων ακριβοπληρωμένης αναψυχής. Μέσα σε γραφεία υπουργείων και μητροπολιτικών μεγάρων, χωρίς να ρωτηθεί η κοινωνία, αντίθετα με τις πολιτικές δεσμεύσεις των αιρετών. Σήμερα έχουμε φτάσεις και σε απειλές από την πλευρά της δημοτικής αρχής ότι κινδυνεύει το στρατόπεδο αν δεν ισχύσει η συμφωνία. Απειλές που δεν αντέχουν σε σοβαρή κριτική. Ο Νόμος Καμμένου με τον οποίο απειλεί ο Δήμαρχος Π. Μελά προβλέπει αυτά που έχει ήδη αποδεχθεί, τι έχει λοιπόν να φοβηθεί; Όσο για τους πόρους του ΕΣΠΑ που επικαλείται, ούτε εξασφαλισμένοι είναι ούτε επαρκείς.
-Υπάρχει λύση;
Ναι αν η δημοτική αρχή του Δήμου Παύλου Μελά απαγκιστρωθεί από τον εκβιασμό του «ρεαλισμού» και εμπιστευθεί τη δύναμη των πολιτών που νομιμοποιούν δημοκρατικά τη λήψη αποφάσεων για τέτοια σημαντικά θέματα. Αν ζητήσει μέσω δημοψηφίσματος όλοι μαζί να διεκδικήσουν το αυτονόητο, να αποδοθεί κατά κυριότητα το στρατόπεδο χωρίς κανένα τίμημα στο Δήμο για να το μετατρέψει σε έναν κοινόχρηστο δημόσιο χώρο υψηλού πρασίνου, με ανάδειξη της ιστορίας του χώρου και χρήσεις πολιτισμού. Να διεκδικήσει επίσης και την άρση της παραχώρησης στην Μητρόπολη, διατηρούμενης μόνο της εκκλησίας ως έχει. Το ΤΕΘΑ δεν είχε κανένα δικαίωμα να διαθέσει ούτε αυτά τα 8 στρέμματα, αφενός γιατί δεν του ανήκουν αφετέρου γιατί ακόμα και αν το υπόλοιπο στρατόπεδο δινόταν χωρίς όρους, η παραχώρηση αυτή θα δημιουργήσει πολεοδομικά τετελεσμένα στη διαμόρφωση του χώρου με την τσιμεντοποίηση που θα υλοποιήσει και η Μητρόπολη. Μπροστά στην ενότητα λαού και δημοτικής αρχής και με τη στήριξη και των υπόλοιπων πολιτών της Θεσσαλονίκης το ΤΕΘΑ δεν έχει άλλο δρόμο.